BIKTIMEI ENTZUTEN

Bakeaz-en Bake Eskolaren laguntzarekin Fernando Buesa Fundazioak argitara eman du berrikitan txosten bat, non biltzen diren duela urtebete sortutako Indarkeria Terroristak Eragindako Giza Eskubideen Urraketen Behatokiak (Zoomrights) jasotako biktimen lekukotasun zenbait.

Indarkeria Terroristak Eragindako Giza Eskubideen Urraketen Behatokia (zoomrights.com) sortu zenean ETAk iragarri gabe zeukan oraindik bere behin betiko su-etena eta, hortaz, bizirik zeuden artean indarkeriazko ekintzak eta ekintza horiek zuritzeko diskurtsoak. Behatokiaren sorrerako helburua izan zen euskal hiritarren oinarrizko eskubideen urraketak salatzea, salaketa hori nazioartera helaraztea eta alderdien gaineko dimentsio pedagogikoa ematea, bide horretatik memoria eraikitzeko eta memoria horren bitartez terrorismoa deslegitimatzeko etikoki, politikoki eta sozialki. Marko horretan kokatzen da biktima sorta baten lekukotasunak biltzeko behatokiak egin duen lana, biktima bakoitzari elkarrizketa bana eginez gidoi orokor bati jarraiki. 2011. urtean bildutako lekukotasunak jasotzen dituen txostenean bi ikuspegitatik aztertzen da biktimen esperientzia:

1/ Lekukotasunetan adierazitako gertaeren ingurune historiko eta soziopolitikoaren azterketa;

2/ Biktimek jasaten dituzten ondorio psikofisikoak, familiakoak, lanekoak eta sozialak.

Azterketa horretan 2011. urte hondarrera arte jasotako lekukotasunak bildu dira. Ia lekukoen %40 alderdi ez-abertzaleetako zinegotziak dira, baina badira ere irakasleak, enpresa zuzendariak, enpresari ertain eta txikiak, kazetariak, ertzainak eta udaltzainak. Elkarrizketa gehienak pertsona jazarri eta mehatxatuei egin zaizkie. Lekukoen artean badira halaber eraildako biktimen bost senide eta jazarpeneko indarkeria pairatzen duten hiru pertsona. Elkarrizketak irakurri ondoren begietara agertzen zaigu, hipotesi gisa bederen (beste azterketa batzuekin egiaztatu eta ñabartu beharreko hipotesia, inondik ere), indarkeriaren ondorioz kronifikatu den engranaje zitala:

- Pertsona bat biktima bihurtu duen indarkeriazko ekintza gertatu aurretik, gertatu bitartean eta gertatu ondoren, pertsona hori kosifikazio prozesu batean sartzen da, bere giza duintasuna erauzi nahi diona.

- Berbiktimizazio prozesu bat jartzen da martxan, hainbat egoeratan aktibatzen dena: kalte-ordainak edo justizia eskatzen denean (adibidez, hirurehundik gora heriotza daude argitzeke); biktimagileak heroi usainean itzultzen direnean sorterrira; gizarteak –are biktimaren zirkulu hurbilak ere– albora begiratzen duenean (askotan estigmatizazioaren beldurrez); edo elkarren parean jartzen direnean heriotza guztiak, biktimarenak eta borreroarenak. Nazionalismo erradikalaren toki enblematikoetan berbiktimizazioa bereziki krudela izan da.

- Biktimen eguneroko bizitza errotik kolpatua izaten da. Erruduntasun sentipena bihurtu da biktimen Akilesen orpoa, batez ere bizi duten egoerak beren familian –bereziki seme-alabengan– dituen ondorioengatik.

- Bizitza profesionalean kolpatuak suertatu diren biktimek arazoak dituzte lan munduan berriz sartzeko, dela beren ezintasun psikofisikoengatik, dela beren lan-inguruneko elkartasun ezagatik, edo bizkartzainekin ibiltze hutsagatik.

- Heriotzaren aurka gizarteak adierazten duen arbuioa denborarekin gero eta handiagoa bada ere, intimidazioa eta mehatxuen aurkako jarrerak ez dira joan politikoki zuzenak agintzen duenetik haratago, eta euskal gizartea ez da ohartu horrek daukan kostu etiko eta zibikoaz.

Txosten hau ez da ezeren amaiera, hasiera baino, terrorismoak gure herrian eragindako biktimizazioaren dimentsioa ahalik eta fidelkienik ikusarazteko lanaren hasiera, alegia. Obligazio bat da, bai biktimen aldera eta baita ere belaunaldi gazteenen aldera, hauentzat funtsezkoa baita jakitea zer gertatu den benetan eta, hartara, beren ondorioak manipulaziorik gabe ateratzea, ondorio horietan oinarriturik eraiki dezaten etorkizuna askatasunez eta indarkeriarik gabe.

 TXOSTENA

OROIMENARI ETA ELKARBIZITZARI BURUZKO KONGRESUA

14 - 20 MAIATZA
BILBO

Maiatz honetan, 14tik 20ra bitartean,  Memoria eta Elkarbizitzari buruzko Kongresua  egin zen Bilbon, Eusko Jaurlaritzak bultzatua eta Fernando Buesa Fundazioak antolakuntza-lanetan lagunduta.
 
Bakerako eta Askatasunerako Nazioarteko Urtearen barruan kokatua, Kongresu horrek agora bat izan nahi du euskal gizarteak bere iritziak, kezkak, ziurtasunak eta itxaropenak adieraz ditzan, ETA talde terroristak ekintza armatua utzi ondoren guztiontzat itxaropenez beterik iragartzen den garai batean.

Hona hemen Kongresuko hitzaldi guztiak ikus-entzunezko formatuan.

 Web orrialdea

HASIERAKO SAIOA

Jesús Loza, Lehendakariaren Mandataria Bizikidetzarako

Maixabel Lasa, Terrorismoaren Biktimen Arretarako Bulegoko Zuzendaria (4:50 m.)

Cecilia Malmström, Barne Arazoetako Europako komisaria (11:40 min.)

Patxi López, Eusko Jaurlaritzako Lehendakaria

1 TALDEA: BIKTIMAK, LEKUKOTASUNA ETA ELKARBIZITZA

Moderatzailea: Florencio Domínguez, Vasco Presseko kazetaria

Iñaki García Arrizabalaga, hizlaria

Joaquin Vidal, hizlaria

Carmen Hernández, hizlaria

EZTABAIDA

2 TALDEA: ELKARBIZITZARAKO ESPERIENTZIAK

Moderatzailea: Dani Álvarez, Radio Euskadiko “Boulevard” saioko zuzendaria

Isabel Allende, Txileko Errepublikako senataria

Shlomo Ben Ami, Bakearen aldeko Toledoko Nazioarteko Zentroko presidenteordea, Israeleko Kanpo Arazoetako ministro ohia

EZTABAIDA

3 TALDEA: KOMUNIKABIDEAK, MEMORIA ETA ELKARBIZITZA

Moderatzailea: Emilio Alfaro, Lehendakaritzako Komunikazio idazkaria

Alberto Surio, EITBko zuzendaria (6:35 min.)

Juan Carlos Martínez, El Correo-ko zuzendaria (16:20 min.)

Josean Izarra, El Mundo-ko zuzendaria (25:25 min.)

Bingen Zupiria, DEIAko zuzendaria (32:15 min.)

Juan Mari Gastaca, El País-eko zuzendaria(46:40 min.)

EZTABAIDA


4 TALDEA: DIKTADURATIK DEMOKRAZIARA

Moderatzailea: Lourdes Pérez, Diario Vasco-ko erredakzio burua

Teo Uriarte, Askatasunaren aldeko Euskadiko Fundazioko kidea (3:35 min.)

Emilio Guevara, Euskadiko 1979ko Autonomia Estatutuaren hizlaria (31:30 m.)

Luis Rodríguez Aizpeolea, El País-eko kazetaria (55:45 min.)

EZTABAIDA



5 TALDEA: PENTSAMOLDEA, GIZARTEA ETA ELKARBIZITZA

Moderatzailea: César Coca, El Correo-ko zuzendaritzaren ondokoa

Pello Salaburu, UPV/EHUeko errektore ohia (6:30 min.)

Imanol Zubero, soziologoa (min. 19:00)

Francisco Javier Vitoria, teologoa (33:30 min.)

Jonan Fernández, Baketik-eko zuzendaria (49:50 min.)

EZTABAIDA


6 TALDEA: BESTE ESPERIENTZIA BATZUK IZUAREN AURREAN

Moderatzailea, Juan Bautista Jiménez, TVEko ikerketa taldeko kidea

Natasa Jovicic, Directora del Jasenovac Memorial Site, Croacia (3:40 min.)

Tobias Wunschik, Antzinako RDAko Estatuko Segurtasun Zerbitzuetako artxiboetarako komisarioaren agentea (24:10 min.)

Iñigo Domínguez, El Correo-ko korresponsala Erroman (41:25 min.)

Jon Sistiaga, kazetaria (1:10:20 min.)

EZTABAIDA


7 TALDEA: KULTURA ETA ELKARBIZITZA

Moderatzailea, Juan Carlos de Rojo, kazetaria

Luisa Etxenike, idazlea (5:20 min.)

Luis Haranburu Altuna, idazlea

Elías Querejeta, zine produktorea (17:10 min.)

EZTABAIDA


8 TALDEA: GAZTEAK ETA ELKARBIZITZA

Moderatzailea: Leire Iglesias, El Mundo-ko kazetaria

Ugaitz Zabala (5:00 min.)

Jesús García de Cos (18:00 min.)

José Luis Zayas

Edorta Martínez (11:10 min.)

EZTABAIDA


9 TALDEA: MEMORIAREN POLITIKA: BERRIRO INOIZ ERE EZ IZENEKO ETIKA BAT

Moderatzailea: Juan José Álvarez, Nazioarteko Zuzenbide Pribatuan katedraduna (UPV/EHU) eta Gobernantza Demokratikoaren Institutuko idazkaria

Natan Sznaider, Soziologian katedraduna Tel Aviveko Academic College-ean (6:30 min.)

Isabel Piper, Gizarte Psikologia irakaslea Txileko Unibertsitateko Gizarte Zientzien Fakultateko Psikologia Sailean (3:00 min.)

Daniel Innerarity, Filosofian katedraduna, “Ikerbasque” ikertzailea UPV/EHUn eta Donostiako Gobernantza Demokratikoaren Institutuko zuzendaria (4:00 m.)

EZTABAIDA



Moderatzailea: Mikel Cabello, konsultorea

Manuel Reyes Mate, Ikerketa irakaslea CCHS/CSIC-eko (Ikerketa Zientifikoetako Kontseilu Nagusia) Filosofia Institutuan, Madrilen

Alexander Etkind, Errusiako Literatura, Historia eta Kulturaren ikertzailea Cambridge-eko Unibertsitateko Eslaviar Ikasketetako Sailean

EZTABAIDA


Moderatzailea: María Luisa Agirretxe Ollo, Administrazio Zuzenbidean irakaslea (UPV/EHU)

Ignacio Hernaiz, Buenos Aireseko Memoriarako Gunean dagoen Giza Eskubideak Sustatzeko Nazioarteko Zentroko (CIPDH-UNESCO) koordinatzailea (6:05 min.)

François Hartog, Historiografia zahar eta modernoko katedraren zuzendaria Pariseko Gizarte Zientzietako Goi-mailako Ikasketetarako Eskolan (EHESS)

José Antonio Zamora, Madrilgo CCHS/CSIC-eko (Ikerketa Zientifikoetako Kontseilu Nagusia) Filosofia Institutuko zientzialari titularra

EZTABAIDA


10 TALDEA: TERRORISMOTIK ELKARBIZITZARA

Moderatzailea: Gorka Landaburu, kazetaria eta hizlaria

Adriana Faranda, Brigada Gorrietako kide ohia

Giorgio Bazzega, Sergio Bazzegaren semea, Brigada Gorrien biktima izan zena

EZTABAIDA


11 TALDEA: BIZIKIDETZARAKO HEZKUNTZA

Moderatzailea: Ana Aizpiri, kazetaria

Mónica García, EJ Hezkuntza Sailburuaren aholkularia (4:35 min.)

Jesús Prieto, Berritzeguneko kulturartekotasuneko aholkularia (14:45 min.)

Gorka Ruiz, Bakearen aldeko Elkarteen Foroko zuzendaria eta Bakeolako zuzendaria

Jesús M. Mujika, Santo Tomás Lizeoko eta Deustu Unibertsitateko Etikako irakasle ohia (20:00 min.)

José Luis Ortiz de Guinea, Askartza Claret ikastetxeko Bizikidetza Arloko koordinatzailea (37:00 min.)

EZTABAIDA



12 TALDEA: MEMORIA ZENTROAK

Moderatzailea: Eva Domaica, SER-Euskadiko edukietako eskualdeko zuzendaria

Ricardo Brodsky, Txileko Santiagoko Memoriaren eta Giza Eskubideen Museoko zuzendaria

Hubertus Knabe, Berlineko Berlinhohenschönhausen Memorialeko zuzendaria

EZTABAIDA


BUKAERA

Inés Ibáñez de Maeztu, Eusko Jarlaritzaren Giza Eskubideetako zuzendaria

Ibon Areso, Bilboko Udaleko lehen alkateordea

Rodolfo Ares, Herrizaingo sailburua

Jorge Fernández Díaz, Barne Arazoetako ministroa

 El lehendakari aboga por «recuperar para la democracia a quienes antes la han atacado»
El Correo 2012/05/15 Dokumentuaren hizkuntza: GAZTELANIA

 «El perdón no es el olvido, no es una obligación, sino un acto que libera»
El Correo 2012/05/15 Dokumentuaren hizkuntza: GAZTELANIA

 Tobias Wunnschik: «No se puede conceder a las víctimas capacidad de veto en materia de presos»
El Correo 2012/05/17 Dokumentuaren hizkuntza: GAZTELANIA

 El arrepentimiento. F. JAVIER VITORIA CORMENZANA
El Correo 2012/05/19 Dokumentuaren hizkuntza: GAZTELANIA